Afete müdahale ekiplerinin duygusal emek bağlamında yaşam deneyimlerinin incelenmesi / Exploring the life experiences of disaster responders in the context of emotional labor

Abstract

Afetler toplumları ekonomik, sosyal, demografik ve psikolojik yönden etkileyen olaylardandır. Afetler hem doğal hem de doğal olmayan nedenleri bağlamında yıkıcı etkilere sahiptir. Afet türlerinden deprem ise fiziki yıkıcılığı en çok hissedilenler arasındadır. Özellikle şiddetli depremleri deneyimleyen bireyler fiziki tahribatın yanı sıra sosyal ve psikolojik tahribatında öznesi olabilmektedir. Türkiye’de 6 Şubat 2023 gerçekleşen depremler ülke tarihinin en yıkıcı depremleri arasında yer almaktadır. Türkiye’de yaşanan şiddetli depremler sonrasında baş etme stratejileri arasında afetzedelere psikososyal destek hizmeti sunma önemli müdahale stratejileri arasında yer almaktadır. Genellikle psikososyal destek ekipleri deprem bölgesine ilk intikal eden müdahale ekipleri arasında yer almaktadır. Buradan hareketle psikososyal müdahale ekiplerinin depremin yaşandığı ilk zamanlardaki kaotik ortamı depremzedelerle birlikte deneyimledikleri ve çoğu kez onlarla aynı zorlukları tecrübe ettikleri görülmektedir. Psikososyal müdahale ekiplerinin yaşamış olduğu söz konusu zorluklar sonraki süreçlerde onların mesleki ve sosyal yaşamlarını etkileyebilmektedir. Bu tez çalışması psikososyal destek ekiplerinin deprem bölgesinde yaşamış oldukları durumları duygusal emek yaklaşımı bağlamında açığa çıkartmayı hedeflemiştir. Mesleki bir sorumluluk olarak psikososyal destek ekipleri depremzedelere hizmet sunarken kendi yaşamış oldukları şok, korku, endişe, acı vb. gibi yoğun duyguları hizmet alanlara yansıtmamalı ve duygusal olarak güçlü kalmayı başarabilmelidir. Profesyonel olarak deprem bölgesine görevlendirilen psikososyal destek ekiplerinin hizmet sunarken vermiş olduğu mesleki tepkiler bu tezde duygusal emek bağlamında değerlendirilmektedir. Bir başka ifadeyle psikososyal müdahale ekiplerinin profesyonel olarak sergilediği bu tepkileri nasıl anlamlandırdıkları bu tez konusunun temel argümanı olarak konumlanmaktadır.