İnşaat şirketlerinde muhasebe düzeni ve maliyetleri üzerine bir inceleme, BİST'e kayıtlı inşaat alanında faaliyet gösteren şirketlerde finansal analiz / A study on accounting order and costs in construction companies, financial analysis on BIST registered companies operating in the field of construction

Abstract

Nüfus artışı ve köyden kente göçlerle gerçekleşen kentleşme sebebiyle inşaat sektörü, sektöre yapılan yatırım ve destek programları çerçevesinde gelişmekte ve büyümektedir. Fakat pandeminin de etkisiyle son zamanlarda gerçekleşen küresel çapta kriz, artan üretim maliyetleri ve ülkemiz iç dinamiklerinde de oluşan ani kur yükselişi ve artan enflasyon sonucunda, birçok sektörde girdi ve çıktı fiyat artışları gerçekleşmiştir. İnşaat sektörü de bu fiyat artışlarından en çok etkilenen sektörlerden birisidir. İnşaat sektöründe gerçekleşen fiyat artışları, fiyat artış sebepleri ve bu fiyat artışları sonucunda etkilenen ürün ve sektörler önemlidir. Ülke ekonomisinde önemli bir rol üstlenen sektörlerden biri olan inşaat sektöründeki finansal işlemlerin muhasebeleştirilmesi önemli bir konudur. Son dönemlerde baraj, otoyol, köprü gibi yıllara yaygın, büyük ölçekli ve maliyetli inşaat, taahhüt, yapım ve onarım projeleri artış göstermektedir. Bu türden inşaat işlerinin tamamlanması çoğunlukla yıllara yayıldığından; inşaat işinden sağlanan hasılatın ve bu inşaat işi adına katlanılan maliyetlerin kaydının ne zaman yapılacağı ve finansal tablolara alınacağı sorun teşkil etmektedir. Yaşanan bu sorunu gidermek için standart ve yasal düzenlemeler kapsamında yapılan uygulama ve yöntemler açıklanmıştır. Çalışmanın amacı, yıllara yaygın inşaat, yapım ve onarım işlerine ait finansal işlemleri Vergi Usul Kanunu, TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri Standardı ve TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı kapsamında incelemektir. Ayrıca BİST' e kayıtlı inşaat sektöründe faaliyet gösteren bazı işletmelerin finansal tablolarını incelemek ve sonuçlarını karşılaştırmaktır. Bu kapsamda çalışmanın ilk bölümünde kavramsal bilgiler ele alınmış, hem Vergi Usul Kanunu (VUK) hem de TMS/TFRS açısından inşaat işlerine ait hasılat ve maliyetlerin finansal tablolara alınmasındaki farklılıklara örnekler verilerek değinilmiştir. Çalışmada TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri Standardı ve TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı açıklanmış ve bu iki standart karşılaştırılmıştır. Çalışmanın son bölümünde yer alan uygulama kısmında BİST' e kayıtlı inşaat sektöründe faaliyet gösteren bir işletmenin finansal tabloları son beş yıl baz alınarak incelenmiş ve sektör oranlarıyla karşılaştırılıp elde edilen sonuçlara göre işletmenin mali bilançosu hakkında çıkarımda bulunulmuştur.