Van gölü havzası efsanelerinde (Ağrı-Bitlis-Van) yasaklar ve cezalar / Prohibitions and punishments in the legends of lake Van basin (Ağrı-Bitlis-Van)

Abstract

Sözlü kültür ürünleri sahip olduğu kodlar ile değerleri yaşatma ve geleceğe aktarma işlevine sahiptir. Bu kodları okumak ve anlamlandırmak insani kodların gün yüzüne çıkmasını sağlar. Efsanelerde de bu kodları görmek mümkündür. Efsaneler genel olarak ülkü ve karşıt değerlerin çatışması üzerine kuruludur. Bu çatışmada belirleyici olan hususlardan biri efsanelerdeki yasaklar ve cezalardır. Yasakların ve cezaların efsanelerde birtakım işlevleri vardır. Efsanelerde yasaklar ülkü değer davranış kodlarının korunması ve benimsenmesini sağlar. Cezalar ise sembolik bir işleve sahiptir. Efsanelerdeki yasaklar ve cezalar aracılığıyla insanlara yaşamın düzen içerisinde ilerlemesi için gerekli olan kodlar benimsetilmeye çalışılır. Bu çalışmada Van Gölü Havzasında bulunan Ağrı, Bitlis ve Van ilindeki sözlü kültür ürünleri içerisinde önemli bir işleve sahip olan efsanelerdeki yasaklar ve cezalar yazılı kaynaklardan derlenerek tasnif ve tahlil edilmiştir. Halkın yüzyıllar boyunca biriktirerek dilden dile aktarmış olduğu bu kültür mirasları, toplumun gelenek, görenek, inanç ve uygulamalarını içerisinde barındırmaktadır. Toplumun binlerce yıllık kültürel kodlarını taşıyan bu eserlerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla yazıya geçirilmiş olan soyut kültür ürünlerinin daha iyi anlaşılması hedeflenmektedir.