İşgörenler tarafından algılanan aşırı vasıflılığın işgören performansı ve motivasyonu üzerindeki etkilerinin incelenmesi / Investigation of the effects of extreme qualification perceived by employee on employee performance and motivation

Abstract

İçinde bulunduğumuz yüzyılda bilgi ve iletişim teknolojilerindeki ilerlemelerle beraber coğrafi sınırlar ortadan kalkmakta ve bireysel öğrenme olanakları artış göstermektedir. Eğitimli birey sayısındaki artış bir taraftan işsizliğe neden olurken diğer taraftan beceri-iş uyumu ve kişi-iş uyumu gibi sorunları da beraberinde getirmektedir. Özellikle yükseköğrenim gören bireylerde ücret, statü ve sosyal ilişkiler gibi işten beklentiler artmaktadır. Ancak artan mezun sayısı, kurumların istihdam edebilirlikte kapasite yetersizliği, kendi işini kuramama gibi sebeplerle bireylerin beklentilerinin altında olan işleri yalnızca ihtiyaçlarını gidermek için kabul etmek zorunda kaldıkları yaygın olarak görülmektedir. Uzun süre işsiz kalan birey sayısındaki artış, bireylerin kendilerini aşırı vasıflı algıladıkları pozisyonlarda çalışma sorunsalını ortaya çıkarmaktadır. Buradan hareketle araştırmada algılanan aşırı vasıflılığın işgören performansı ve motivasyonu üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu amaca uygun olarak bir araştırma modeli kurulmuş ve hipotezler geliştirilmiştir. Hipotezleri test etmek amacıyla literatür taranarak bir anket oluşturulmuştur. Anketten elde edilen veriler IBM SPSS Statistics 26 programı ile güvenirlilik, faktör, regresyon ve korelasyon analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda; aşırı vasıflılığın vasıflılık algısı alt boyutunun bağlamsal performans, görev performansı, içsel ve dışsal motivasyonu pozitif ve anlamlı bir şekilde etkilediği görülmüştür. Aşırı vasıflılığın yakıştırmama alt boyutunun görev performansı, içsel ve dışsal motivasyonu negatif ve anlamlı etkilediği, bağlamsal performansı ise anlamlı olarak etkilemediği sonucuna varılmıştır. Son olarak; aşırı vasıflılığın basitlik algısı alt boyutunun bağlamsal performans, görev performansı ve içsel motivasyonu pozitif ve anlamlı, dışsal motivasyonu anlamsız etkilediği görülmüştür.