Cevdet Kudret Solok'un öykü ve romanlarında yoksulluk ve İkinci Dünya Savaşı'nın etkileri / Poverty and the effects of the Second World War in the story and novels of Cevdet Kudret Solok

Abstract

Cevdet Kudret (1907-1993) Türk edebiyatında eleştirmen, araştırmacı, şair, edebiyat tarihçisi ve denemeci yönleriyle bilinir. Adını ilk kez Yedi Meşaleciler arasında duyuran yazar, şiir, tiyatro, öykü ve roman türlerinde de eserler verdiği halde edebi çalışmaları üzerinde yeterince inceleme yapılmamıştır. Öykü ve romanlarında realist bir anlayış yansıtan Cevdet Kudret, çeşitli dergilerde ve farklı tarihlerde yayımladığı öykülerini Sokak (1974) adı altında bir araya getirir. Edebiyat-gerçeklik ilişkisi üzerine kurgulanan öykü ve romanlar, toplumsal kimliği inşa eden devir ruhunun yanı sıra ekonomik ve politik yaşamın yansımalarını da barındırır. Sokak'ta on iki öykü ve Süleyman’ın Dünyası üst başlıklı Sınıf Arkadaşları (1943), Havada Bulut Yok (1958) ve Karıncayı Tanırsınız (1976) adlarını taşıyan roman üçlemesinde Türkiye’nin özellikle İkinci Dünya Savaşı sürecinde içine düştüğü ekonomik, sosyal, politik ve ahlaki sorunları yansıtmasıyla dikkat çeker. Öykülerinde halk tiyatrosu geleneğinden, yaşamsal deneyimlerinden ve ironiden yararlanarak dönemin toplumsal, siyasal ve ekonomik yapısını ortaya koyar. Cevdet Kudret, birçoğu kendi yaşamından izler taşıyan öykü ve romanlarında, ekonomik, politik ve sosyal meseleleri, köy gerçekliğini anlatan romanların yaygın olduğu bir dönemde kentsoylu bir yazar olarak ele alır ve bunları eserlerinde ayrıntılı bir şekilde anlatır. Yazar, kent yoksulluğunun farklı yönlerini anlatırken Türkiye’nin bir döneminin panoramasını da göstermektedir. Bu tez çalışmasında Cevdet Kudret’in öykü ve romanları ayrı ayrı incelenerek, edebiyat ve gerçeklik bağlamında ele alınmıştır.