2788 numaralı Kars, Şüregel, Kağızman ve Zaruşad Reaya Defterinin transkripsiyon ve değerlendirmesi / Transcription and analysis of numbered 2788 Reaya Registers of Kars, Şüregel, Kağızman and Zaruşad

Abstract

19. Yüzyıl öncesinde Osmanlı Devleti vergi ve arazi kayıtları için tahrir kayıtları tutulmaktaydı. Ancak bu tahrirler yerleşim birimlerinin nüfusu hakkında yeterli bilgiler içermemekteydi. Osmanlı Devletinde modern manada ilk nüfus sayımı 1831 tarihinde yapıldı. Fakat özellikle taşradaki nüfus sayımları genellikle 1936 ve sonrasından itibaren gerçekleşmiştir. Osmanlı Devleti, yönetimindeki Müslüman ve gayrimüslim nüfusunu ayrı ayrı defterlerde kayıt altına almıştır. Bu defterler, Müslümanlar için "Müslim Nüfus Defteri", Gayrimüslimler için ise "Gayrimüslim veya Reaya Defteri" isimleri altında tasnif edilmiştir. Sayımın yapıldığı yerleşim yerinin, mahalle veya karye adı, hane sayısı, yaşlara göre erkek sayısı, bunların meslekleri ve fiziki durumları hakkında bilgiler içermektedir. Sadece erkeklerin sayıldığı bu defterler tam manasıyla gerçek nüfus sayısını yansıtmamaktadır. Bu çalışmada, Kars ve bağlı kazalarının demografik yapıları için önemli bilgiler ihtiva eden, Devlet Arşivleri Başkanlığının Osmanlı Arşivi kısmında kayıtlı olan 2788 Numaralı Kars, Şüregel, Kağızman ve Zaruşad Reaya Defterinin transkripsiyon ve değerlendirmesi yapılmıştır.