Fuzûlî’nin Beng ü Bâde Mesnevisindeki Temsillere Yeni Bir Bakış ve Bu Temsillerin Sosyal Eleştiri Bağlamında Değerlendirilmesi

Abstract

Toplumsal bilinç ile edebiyat, birbirinden ayrı düşünülemeyecek iki kavramdır. Edebiyat, içinde doğduğu toplumun aynası olmakla kalmaz, aynı zamanda o toplumu dönüştürme potansiyeline de sahiptir. Bu bağlamda klasik Türk edebiyatı şairlerinin duygu, düşünce ve deneyimlerini aktarmada önemli bir nazım şekli olarak öne çıkan mesneviler, toplumsal yapıyı ve dönemsel sorunları ele aldıklarında, dönemin kültürel ve sosyal dokusuna dair değerli ipuçları sunar. Fuzûlî’nin Beng ü Bâde adlı mesnevisi de bu yaklaşımla ele alındığında şairin, yaşadığı dönemin zihniyetini ve toplumsal yapısını anlamamıza ışık tutan önemli veriler sunduğu görülmektedir. Beng ü Bâde, temsilî bir mesnevidir. Şair, mesnevide geçen kahramanların neleri temsil ettiğini ve eserin yazılış amacını doğrudan açıklamamış, bu konu hakkında okura çeşitli ipuçları sunarak farklı yorumlara kapı aralamıştır. Makalede bu konu hakkındaki değerlendirmelerin isabetli olup olmadığı değerlendirilmiştir. Literatürde daha önce dile getirilmemiş bir bakış açısı ile mesnevi yorumlanmaya çalışılmıştır. Ardından mesnevideki kahramanların temsil ettikleri üzerinden sosyal eleştiriler tespit edilerek mesnevinin toplumsal hayatla olan derin ilişkisi ortaya konulmaya çalışılmış ve mesnevi edebiyatının farklı bir sosyal işlevine dikkat çekilmiştir.