Mevlânâ'nın Padişah ve Câriye Hikâyesi ile Ahmet Midhat Efendi'nin Felâtun Bey ile Râkım Efendi Romanında Aşkın Karşılaştırmalı İncelemesi

Abstract

Bu çalışma, Ahmet Midhat Efendi'nin Felâtun Bey ile Râkım Efendi romanında Mevlânâ'nın etkisini ve aşkın farklı biçimlerde ele alınışını incelemektedir. Romandaki karakterlerin aşkı anlama ve tasvir etme biçimlerinin Mevlânâ'nın felsefesinden nasıl etkilendiği araştırılacaktır. Böylece, Mevlânâ'nın öğretileri ile romandaki aşkın temsili arasındaki ilişki ortaya konarak, esere yeni bir okuma önerisi getirilecektir. Fars ve Türk edebiyatı arasındaki edebî ve dilsel etkileşimlerin kısa bir incelemesi, bu ilişkinin tarih boyunca nasıl geliştiğini göstermeye yardımcı olabilir. Bu araştırma yoluyla, bir taraftan aşkın oluşumunu şekillendiren kültürel ve sosyal arka planlar ele alınmaktadır. Diğer taraftan, Mevlânâ'nın Padişah ve Câriye hikâyesindeki manevi ve tasavvufi aşk unsurları değerlendirilmektedir. Ahmet Midhat Efendi'nin eserinde Mevlânâ'nın hikâyesinden ilham alarak aşkı modern bir şekilde yorumlaması üzerinde durulmuştur. Bu eserlerin karşılaştırmalı incelenmesinin amacı, yazarın aşkı daha çağdaş bir bakış açısıyla nasıl ele alıp yorumladığını ortaya koymaktır. Bu yaklaşımda, anlatı yapısı yani bir yandan temsil tarzı, diğer yandan ise modern roman yazma ilkeleri üzerine odaklanılacak ve detaylı bir şekilde incelenecektir. Bu bağlamda, karakter oluşturma amaçları doğrultusunda da bir inceleme yapılmıştır. Böylece, bu iki eserdeki aşk olgusunun derinlemesine bir anlayışla yorumlanması ve birbirleriyle etkileşimleri amaçlanmaktadır.