Alternatif’e Sahip Olmak: Osmanlı Kaynakları Bağlamında Osmanlı-Safevî Çekişmesinde Kürt Aşiretleri (Şah Kulu Oğullarının İsyanı Örneği)

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu, XVI. yüzyılın ilk yarısında yereldeki kimi destekçilerinin de yardımıyla Akkoyunlu ve Safevî tesirlerinin bulunduğu Anadolu’nun doğusunun büyük bir kısmını ele geçirmişti. Anadolu’nun orta ve doğusunda Safevî tazyiki siyasî, idarî ve dinî bakımdan etkindi. Osmanlılar nazarında, Orta Anadolu’daki Kızılbaşlara nispetle sınır hattında yer almalarından dolayı doğudaki Kürt beylerinin Safevî taraftarlığı çok daha tehlikeliydi. Öyle ki kadîm tarih ve kültürel dinamiklerin şekillendirdiği toplum yapısı dahilinde aşiret beylerinin saf değiştirmesi aynı zamanda idarî bir sınır değişikliğine de yol açabilirdi. XVI. yüzyılda Osmanlı-Safevî sınır boyunda hakikatte nelerin yaşandığı ve özellikle Kürt beylerinin bu yaşananlar karşısındaki tutumları hakkındaki malumat oldukça azdır. Çalışma, alana iki önemli hususla katkı sunmayı amaçlamaktadır. İlki Kürt beylerinin, sınırda olmanın sağladığı politik duruş ve kazanımlar dahilindeki hareketliliklerine vurgu yapmaktır. İkincisi, imparatorluk idaresinin Kürtlerin bu hareketlilikleri karşısında atmış olduğu diplomatik, askerî ve siyasî adımları görünür kılmaktır