Bulgaristan’dan Türkiye’ye Göçün Bir Simgesi: Aysel Özgür Olayı (1986-1987)

Abstract

Yüzlerce yıl Osmanlı Devleti idaresinde yaşayan Bulgarlar, 1789 Fransız İhtilali’nin ardından ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisiyle Osmanlı idaresinden ayrılmak için çeşitli faaliyetlerde bulunmuştur. Bu süreçte, Bulgaristan 1908’de bağımsızlığını ilan etmiş ve Osmanlı Devleti’nin bunu 1909 yılında tanımasıyla resmen bağımsız bir krallık haline gelmiştir. Daha sonraki süreçte, bu coğrafyada yaşayan Müslüman Türkler maruz kaldığı baskı ve zulüm sonucunda Anadolu’ya göç etmek zorunda kalmıştır. Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanından sonra da Bulgaristan Türklerinin sıkıntıları devam etmiş, II. Dünya Savaşı’ndan sonra Bulgaristan’da komünist rejimin tesisiyle Türkler çok daha zorlu şartlarla karşı karşıya kalmıştır. “Yeniden Doğuş Süreci” adını verdiği politikaya geçen Bulgaristan, 1980 yılından sonra Türklere yönelik baskı ve asimilasyon faaliyetlerini hızlandırmıştır. 1984 yılında Bulgar Meclisi’nde, Türk isimlerinin zorla değiştirilmesi ve kamuya açık yerlerde Türkçe konuşmanın yasaklanması kararı alınmıştır. 1985 yılına gelindiğinde ise Türkçe konuşma yasağının boyutu genişletilmiştir. Söz konusu olayların fizikî şiddete dönüşmesi sonucunda 1980’li yıllarda pek çok Türk kendilerini güvende hissetmeyerek anavatana göç etmeye başlamıştır. Bu yıllarda Türkiye’ye gelen Bulgaristan Türkleri arasında Aysel Özgür isimli bir kız çocuğunun ailesi de bulunmaktaydı. Kızları Aysel’i orada rehin bırakmak zorunda kalan Özgür ailesi, Türkiye’de yaptıkları girişimlerle kızlarının getirilmesi için mücadele vermiş ve 1987 yılının sonunda mutlu sona ulaşmışlardır. Bu çalışmada, 1980’lerde Bulgaristan’dan Türkiye’ye göçün bir simgesi haline gelen Aysel Özgür Olayı incelenmiştir. Çalışmada, Dışişleri Bakanlığı Arşivi, TBMM Tutanakları ve dönemin yazılı basın kaynakları kullanılmıştır. Ayrıca söz konusu göçe ilişkin literatürde mevcut bilgi ve bulgular irdelenerek ana kaynaklar ile sentezlenmiştir. Bu şekilde, Türkiye’nin hâl-i hazırdaki sosyopolitik ve kültürel yapısını da etkileyen, Anadolu’nun yakın tarihte tanıklık ettiği en büyük göç hareketlerinden birisinin arka planının aydınlatılması amaçlanmıştır.