Halide Edib Adıvar’ın Âkile Hanım Sokağı Adlı Romanının Edebiyat Sosyolojisi Açısından Tahlili

Abstract

Edebiyat sosyolojisi, edebî eseri toplumsal bir olgu olarak incelemeye tâbi tutarak sosyal yapıya dair fenomenlerin aydınlatılmasını amaçlar. Buna göre, edebî üretim yalnızca yazarın biyografisine yahut duyuşuna indirgenemez, o eserin oluşumuna katkıda bulunan sosyal faktörler olduğu gibi bizzat eser de içine doğduğu topluma dair bir veri bütünü içerir. Ayrıca yapıtın ortaya konduğu yahut sonradan yorumlandığı dönemlerdeki toplumsal yapı, üretim araçları, metnin okurla buluşuncaya dek geçirdiği aşamalar vb. pek çok unsur da üretim sürecini etkileyen faktörler arasındadır. Edebiyat sosyolojisi, metinleri tüm bu ögeler çerçevesinde ele alarak toplum ve sanatsal üretim arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak gayesindedir. Halide Edib Adıvar, Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının önemli isimleri arasındadır. Edebî yaşamına kadın meselelerini ele alan romanlarla başlar. Bu başlangıç, yerini Türk toplumunun yaşadığı tarihsel süreci anlatmayı amaçlayan romanlara bırakır. Adıvar, Cumhuriyet sonrasında ise Türk toplumunun dinamiklerini ele alan metinler yazma gayretindedir. Bu çalışmada sanatçının bilge bir kadın karakter olarak tasarladığı Âkile Hanım’ı odağa alan ve 1950’li yıllar Türkiye’sinin panoramasının Adıvar’ın izlenimlerine ve romancılık deneyimine dayanarak sunulduğu Âkile Hanım Sokağı (1958) adlı yapıt, edebiyat sosyolojisine göre irdelenecektir