Hyperpyron’un Tarihsel Gelişimi

Abstract

Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu’nun siyasi olarak devamı olduğu gibi ekonomik olarak da mirasçısıdır. Roma İmparatorluğu Cumhuriyet döneminden itibaren iktisadi olarak nakdî para politikası uygulamaya çalışmış fakat yaşanan askerî ve ekonomik sorunların etkisi ile uygulanan ekonomik politikalarda zorlanarak çeşitli para birimleriyle ödeme biçimini uygulamıştır. Bunlar; sestertitus, aureus, solidus, livre, as ve dinarius’tur. Bu çeşitliliğin temel sebebi kullanılan madenlerin paralardaki oranı ve enflasyonist dönemlerde yaşanan değer kaybına karşı alım güçleridir. Roma İmparatorluğu yaşadığı askeri ve ekonomik krizlerde madenî paralardaki maden oranlarını değiştirerek para arzını dengelemeye çalışmıştır. III. yüzyıl krizi en önemli örnek konumundadır. Kavimler Göçü ve Malazgirt Savaşı’ndan sonraki dönemde de benzer bir durum yaşanmıştır. Bizans madenî para sistemi çağdaşı batı madenî para sistemlerinden çok daha karmaşıktır. Ayrıca, her büyük parasal krizin ardından uzun ya da kısa süreli, ama her zaman en az bir yüzyıl süren bir istikrar süreci yaşandığından, büyük bir uyum sağlama kapasitesi sergilemektedir. Malazgirt Savaşı’ndan önce Bizans ekonomisi önceki enflasyonist sorunlardan daha fazlası ile karşı karşıya kalmıştır. Madeni paralar hızla değer kaybederken Anadolu’da başlayan Türk fetihleri Bizans ekonomisini alt üst etmiştir. I. Alexios Komnenos Balkanlarda ve Anadolu’nun bir kısmında kontrolü tekrar sağladığı zaman, oğlu Ioannes ile birlikte taç giyinme töreninden başlayarak madeni para basımında yeni düzenlemelere başvurmuştur. Hyperpyron I. Alexios Komnenos tarafından 1092 yılında tedavüle alınmış ve onun ardılları döneminde de kullanımı devam etmiştir.