Peyami Safa'nın Matmazel Noraliya'nın Koltuğu Adlı Romanında Pozitivist Unsurlar

Abstract

Bir toplumda ortaya konan edebî eserleri toplumun gelişiminde bir adım olarak görmek insanı ve dönemin toplumsal yapısını tanımaya olanak sağlar. Romanlar çoğu zaman toplumlar arası ilişkilerde entelektüel, ahlaki, ideolojik ve politik eğilimleri gözler önüne seren bir ayna işlevi görür. Toplumsal yapıyı anlamak, toplumu tanımanın ön koşuludur. İlerlemenin ve iletişimin ilk şartı içinde yaşanılan toplumun içerisinde bulunduğu durumu anlamaktan geçmektedir. Bu nedenle farklı fikir akımlarının toplum üzerindeki etkilerinin verilmiş eserler üzerinden incelenerek değerlendirilmesi son derece doğaldır. Pozitivizm ya da olguculuk, Auguste Comte öncülüğünde gelişmiş olan ve doğruya yalnızca ampirizm ile ulaşılabileceğini savunan bir düşünce akımıdır ve bir dönem ülkemizi de etkilemiştir. Pozitivist bakış açısı Tanzimat döneminden itibaren hemen hemen tüm edebî eserlere yansımaktadır. Bu dönemin sanat ürünleri soyuttan somuta doğru akma eğilimindedir. Akımdan eserlerinde yararlanan ancak genellikle karşıt bir tutum sergileyen Peyami Safa, çoğunlukla mistisizm akımından etkilenmiş olup Matmazel Noraliya’nın Koltuğu eserindeki karakterinde de bu eğilimini somutlaştırmıştır. Bu çalışmada Peyami Safa’nın Matmazel Noraliya’nın Koltuğu adlı eserinde pozitivist unsurların yansıması analiz edilecektir.