Bitlis ve Çevresinde Yer Alan Urartu Dönemine Ait Kale ve Kaya Mezarları

Abstract

Bitlis, Tarihi İpek Yolu'nun geçtiği önemli bir bölgede bulunuyor ve bu nedenle de tarih öncesi ve Eski Çağ boyunca birçok medeniyetin izlerini taşımaktadır. Bu kadim medeniyetlerden biri de Urartulardır. Bu medeniyet sadece Askeri güçleriyle değil aynı zamanda mimari ve sanat eserleriyle de tanınır. Urartular hâkimiyetlerini sürdürdüğü dönemde, Bitlis ve çevresinde birçok kale ve kaya mezarı inşa etmişlerdir. Bitlis ilindeki Urartu kaleleri, bu medeniyetin güçlü Askeri varlığının bir yansımasıdır. Bu kaleler, genellikle yüksek tepelerin üzerinde konumlandırılmıştır ve doğal savunma imkânlarına sahiptirler. Kalelerdeki yapılar genellikle taş bloklarla inşa edilmiştir ve bazıları oldukça büyük boyutlardadır. Bunlardan en önemlileri Tatvan Kalesi, Adilcevaz Kef Kalesi, Ahlat Kalesi ve Cevizderesi Kalesi'dir. Bitlis ilinin en önemli Urartu kalıntılarından biri, Adilcevaz ilçesinde yer alan Kef Kalesi'dir. Bu kale, Urartu Dönemi’nde yapılmış ve bölgenin yönetim organizasyonunu sağlamaktadır. Kef kalesi ve kalede yer alan saray kompleksinin kalıntıları günümüze kadar ulaşabilmiştir. Tatvan Kalesi, Urartuların merkezi yönetiminin yer aldığı Van Gölü havzasının batı sınırını korumak için inşa edilmiştir. Kalıntıları günümüze ulaşamamış, yıkılmış ve tahrip edilmiştir. Kaya mezarları da Urartu mimarisinin önemli örnekleridir. Bu mezarlar, doğal kayaların içine oyulmuş odalar şeklindedir. Mezar odaları genellikle duvarları oyulmuş taş bloklarla çevrili bir çukurun içinde ve birden çok odası bulunur. Bitlis ilinde Urartu Dönemi’ne ait en önemli kaya mezarı, Tatvan kaya mezarıdır. Tatvan kaya mezarı, diğer Urartu kaya mezarları gibi kral soyundan gelen yönetici ve ailesi için yapılmıştır. Halk için genelde büyük taşların altına yerleştirilmiş, urnelere konulmuş veya toprağa gömülmüş basit gömme mezarlar yapılmaktaydı. Anahtar Sözcükler: Urartu, Tatvan Kalesi, Kef Kalesi, Ahlat kalesi, Kaya mezarı