Bitlis Selçuklu Mezar Taşlarındaki Geometri ve Rumi Motiflerde Anlam

Abstract

Her medeniyette olduğu gibi, Anadolu Selçukluları da kültürlerinin bir yansıması olarak kendilerine özgü bir sanat grameri oluşturmuşlardır. Selçukluların sanattaki biçim dilinin yansıdığı alanlardan biri de mezar taşlarıdır. Bu çalışmada, Bitlis yöresi Selçuklu mezar taşlarında görülen geometrik motifler ile rumi motiflerin düşün biçim etkileşimi irdelenmiştir. Literatür taraması şeklinde olan bu çalışma, Selçuklu mezar taşlarındaki geometrik formlar ile rumi motiflerinin görsel biçim dili ile sınırlıdır. Geometrik motifler ve rumi motifler, soyut anlatımın üst seviyesini oluşturmaktadır. Karmaşık gibi görünen ancak büyük bir düzen ve ahenk içinde olan bu kompozisyonların başlangıcını ve sonunu belirlemek güçtür. Mimari, cilt sanatı, tekstil, tezhip gibi alanlarda olduğu gibi, mezar taşlarında da rumi motifler görülmektedir. Rumi motifler, geometrik kompozisyonlarla aynı eser üzerinde bir araya gelerek bir bütünün parçalarını oluşturmaktadır. Soyut düşüncelerden oluşan Selçuklu düşünce dünyası, yaşam biçiminden ilhamını alan bir sanat dili oluşturmuştur. Soyutlamayı benimseyen Selçuklu sanatçıları, mutlak güzelliği değişken ve geçici güzelliklere tercih etmişlerdir. Sanatçılar, duyularıyla algıladıkları dış dünyadan hareketle değişmez soyut formları kullanarak Selçuklu mezar taşlarındaki düzenlemeleri oluşturmuşlardır.