1924-2000 YILLARI KUR’AN KURSLARI TALİMATNAME VE MÜFREDATLARINDAKİ DEĞİŞİMLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

Kur’an kursları, Türkiye Cumhuriyeti ile yaşıt olan ve günümüze kadar gelen bir kurum olarak görevini uzun süreden beri devam ettirmektedir. Kur’an öğretimi gibi yüzlerce yıllık bir geçmişe sahip eğitim geleneğini sürdüren bir kurum olmasının yanı sıra laik bir devlete bağlı olarak yaygın din eğitimi görevini yerine getirmesi Kur’an kurslarını din eğitimi tarihi içinde farklılaştırmaktadır. Araştırmanın problem cümlesi Cumhuriyet dönemi Kur’an kursu talimatname ve müfredatların çeşitli açılardan geçirdiği değişimlerin neler olduğu üzerine kurgulanmıştır. Kursların talimatname ve müfredatlarındaki değişimlerin karşılaştırmalı olarak incelenmesi temel amaç olarak belirlenmiş ve bunun için doküman incelemesi tercih edilmiştir. Çalışma 2000 yılıyla sınırlandırılmıştır. Bunun nedeni ise bahsi geçen tarihten sonra kurslar için öğretim programlarının hazırlanmış olması ve bu dönemin araştırmaya dâhil edilmesi halinde makale ölçülerinin dışına çıkılmasıdır. Ayrıca 2000 yılından önce öğretim programından bahsetmek mümkün değildir. İlk dönemlerde talimatnameler, 1970’li yıllardan sonra ise müfredatlar eğitim öğretim sürecinin planlanmasını sağlamıştır. 1975, 1979 ve 1985 yıllarındaki müfredatlar ile ilk dönemlerde hazırlanan talimatnameler araştırmanın sınırları dâhilindedir. Ayrıca “Yüzünden Okuyanlar İçin” ibaresiyle hazırlanan Kur’an kursu müfredatları incelenmiştir. Diğer Kur’an kurslarının eğitim öğretim sürecini belirleyen dokümanlar kapsam dışındadır. Konular ele alınırken Kur’an-ı Kerim, itikat, ibadet, siyer ve ahlak ders başlıkları kullanılmıştır. Kursların tarihte yaşadığı değişimlerin bilimsel bir bakış açısıyla ortaya konulması, Kur’an kurslarının hem kendini geliştirmesi hem de geleceğe yönelik hedef davranışları belirlemesi açısından önemlidir. Kurslarda neler yapıldığı veya neden yapıldığı Kur’an kurslarındaki mevcut yapıyı anlamak ve yaşanan süreci analiz etmek anlamında doğru bir yaklaşımdır.