جَرَيان القياس في الحُدُود والكفَّارات عند الأصوليين وأثر الاختلاف في الفُرُوع الفقهية

Abstract

Araştırmamız, her âlim, müçtehit ve hukukçu için gerekli olan ayrıca İslam fıkıh ve usûlünün en önemli ve yenilenen bir kaynağı olan kıyâs ile ilgilidir. Hükümler ve nasslar sayılı ve sınırlıdır. Ancak ortaya çıkan yeni olaylara ve fıkhî gelişmelere göre nasslardan hüküm çıkarma eylemi için açık bir alan bulunmaktadır. Kabul görmüş İslami mezheplerin çoğunun, kıyâsın, İslam hukukunun kaynaklarından biri olarak gösterilmesi konusunda hemfikir olduğu söylenebilir. Bununla birlikte, bazı furu konularında kıyâsın uygulanabilirliği konusunda farkı görüşler ve tartışmalar bulunmaktadır. Bu konular arasında, şer'î metinlerle bilinen had, kefaret ve takdirler bakımından kıyasın uygulanabilme meselesi vardır. Bazı ekoller bunları kesin olan nasslara bağlayarak kıyâs olmadığını iddia etmiş ve bunun metnin anlamından, ibarenin ifadesinden ve mefhumundan elde edilen bir çıkarım olduğunu belirtmiştir. Cumhur ise kendisiyle bağlantı yapılabilecek illetin bilindiği için bunun kıyas yolu ile naslardan elde edildiğini iddia etmiştir. Aralarındaki tartışmalardan elde edilen önemli sonuçlara bu çalışmamızda yer verilmiştir.

صخللما َ ثحبلا لوانتي يذلا سايقلبا قَّ لعتت ،هلوصأو يملاسلإا هقفلا رداصم نم ٍ د ِّ دجتم مهم ردصبم قَّ لعت اله ةيضق لك هجاتيح هيقفو دهتمج لكو لماع ةدودمح صوصنلاو ماكحلأاف ؛ ثداوحلل ا ً حوتفم صوصنلا نم ماكحلأا جارختساو طابنتسلاا لامج ىقبيو ، مله نأ لاإ ،ةعيرشلا رداصم نم ردصمك سايقلبا ذخلأا ىلع ةقفتم ةبرتعلما ةيملاسلإا بهاذلما بلاغ نأ عمو .ةيهقفلا تادجتستلماو تايئزج في اً فلاخ تاراَّ فكلاو دودلحا في سايقلا نيارج ُ ةيضق لئاسلما هذه نمو ،اهيف سايقلا نيارج لوح ملهاوقأ اهيف ترثك ةيهقف ةللاد نم اًطابنتسا هلعج انمإو ا ً سايق كلذ برتعي لمو هيلع صوصنلمبا بهاذلما ضعب اهقلحأف ،ةيعرشلا صوصنلبا ةمولعلما تارَّدق ُ لماو قلحأو ،هموهفمو هقوطنمو صنلا لالخاو ،اهلُّقعت نكيم ةمولعم اهيف ةلعلا نلأ ؛سايقلا قيرط نع هيلع صوصنلمبا روهملجا اه نيبنت مهنيب ف ثحبلا في اهتنيب ةمهم تارثم هيلع عاطتسلما ردق . :ةيحاتفلماَتاملكلا