Ebu’l-Berekât en-Nesefî’nin Nesih Anlayışı

Abstract

Bu çalışmada Hanefî fıkıh usûlü âlimlerinden Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin nesih anlayışı hakkında bilgi verilmiştir. Usulcüler arasında neshin sözlük anlamını belirlemede farklı görüşler ortaya konulmuştur. Nesefî’ye göre nesih sözlükte ref, izâle ve nakil anlamlarında kullanılmaktadır. Terim olarak nesih, Allah katında malum olan mutlak hükmün müddetinin bittiğini beyan etmektir. Nesefî, İslam dininde neshin olmadığı ve olamayacağı görüşünü savunan müslümanları, aklî ve naklî deliller getirerek neshi kabul etmeyen Yahudileri ve neshi kabul etmekle birlikte neshin hakiki manasını ref olarak gören Gazâlî ve Bakıllânî’yi ve Ku’an’ın Kur’an’ı, sünnetin de sünneti neshedebileceği savunan imam Şâfiî’yi eleştirmektedir. Nesefî’ye göre aynı bilgi değerine sahip olan Kur’an ve mütevâtir sünnet birbirlerini neshedebilir. Ancak haber-i vâhid, kıyas ve icmâ kesin bilgi değerine sahip olmadıkları için nâsih olamazlar. Nesih, hükmün ve metnin neshedilmesi, metni bâki kalıp hükmün neshedilmesi ve hükmü bâki kalıp metnin neshedilmesi olmak üzere üç şeklinde gerçekleşmiştir. İmam Şâfiî’ye göre nass üzerine yapılan ziyade tahsis ifade etmektedir. Nesefî ise nass üzerine yapılan ziyadeyi nesih olarak görmüştür.