Riskin Etimolojisi ve Tarihi Serancamı

Abstract

Risk, en eski insani tecrübelerden biridir. Geçmiş uygarlıklar, gelecekte karşılaşabileceği tehlikelere karşı önlem almaya çalışmışlardır. Ancak başvurdukları yöntem günümüz toplumundaki karar verme bilincine uygun değildir. Zira onlar, kâhin gibi kimselere danışmışlardır. Başlarına gelen musibetleri tanrının öfkesi olarak yorumlamaları bu durumu teyit etmiştir. Bundan dolayı günümüz insanında karar vermenin temel faktörlerinden biri olan risk, o toplumlar için pek önem arz eden bir kavram olmamıştır. Bu durum risk kelimesinin kadim uygarlıklardaki kullanımının az olmasına sebep olmuştur. Riskin eski toplumlarda az kullanımına bağlı olarak etimoloji sözlüklerinde risk hakkında detaylı bilgilere ulaşılmamaktadır. Risk kelimesinin etimolojisi hakkındaki bilgilere daha çok bu kavram hakkında yazılan müstakil eserlerde rastlanılmaktadır. Bu çalışmalar çerçevesinde riskin; risicare, cliff, rhiza, riscum, periculum ve rızk kelimeleri gibi İtalyanca, Latince, Arapça başta olmak üzere farklı dil ailelerinden geldiğine yönelik iddialar bulunmaktadır. Riskin kökeni hakkında ileri sürülen kelimelerin ortak noktası, şans ve talihe dayalı bir tasavvur sunmasıdır. Bundan hareketle risk, bir tehlike olasılığını ifade etse de riskin kadim toplumlarda şansa, talihe dayalı bir tasavvura sahip olduğu söylenebilir. Ancak 13. yüzyıldan itibaren riskin anlam içeriğindeki olasılık kelimesinin tasavvurunda değişiklikler meydana gelmiştir. Bu durum riskteki tasavvurun da değişmesine sebep olmuştur. Sonuç olarak olasılık özellikle sanayileşmeyle birlikte öngörülemez olan risk tahmin edilebilir hale gelmişt ve farklı bir anlam yelpazesine sahip olmuştur.