Cahit Külebi’de Yerlilik Düşüncesi

Abstract

İnsan, gerek fiziksel gerekse varoluşsal anlamda bir yere yerleşme ve yerleştiği yeri yurt edinme çabası içerisindedir. Milletlerin zaman içerisinde oluşturdukları kültürel kimlikleri, yerleşilen/yurt edinilen coğrafya ile kökensel bağlar oluşturur. Başka bir deyişle, her mekân, kendi insanını, kendi tarihini, kendi yaşama biçimlerini, kendi duyuş tarzını ve kendi yazgısını şekillendirir. Zira bir coğrafyaya aidiyet bağları ile bağlanan insan, benimsenmiş değerlerini mekâna aktarır. Bu bağlamda mekân ve insan, var oldukları sürece birbirini şekillendirmeye devam ederler. Her şeyden önce yerlilik, bireyin bir mekâna yerleşmesine, bulunduğu mekâna uygun bir bakış açısı geliştirmesine zemin oluşturur. Böylece aynı coğrafyaya aidiyet duygularıyla bağlanan insanların duygu, düşünce ve inanç dünyasını oluşturan kodlar belirlenir. Ve yine böylece yerli ve yabancı olma durumunun sınırları çizilir. Cahit Külebi, şiire başladığı yıllarda hâkim olan 1940 kuşağı söylemlerinden ayrı, özgün bir ses geliştirmeyi başarır. Külebi, iç ahenk ve lirizmin ön plana çıktığı şiirlerinde, insana dair ne varsa Anadolu ile özdeşleştirir. Milli zeminin yozlaşmasından duyduğu rahatsızlığı, milli bir sanat oluşturma endişesi ile ortaya koyar. O, milli-romantik duyuş tarzını, reel bir bakış açısıyla sentezleyerek toplumu kendi değerlerine çağırır. Bu çalışmada Cahit Külebi’nin his ve düşün dünyasını şekillendiren yerlilik düşüncesi ve bu düşüncenin kaynakları irdelenecektir.