Nedensellik İlkesi Bağlamında Sünnetullahı Anlamak

Abstract

İnsanlık tarihi boyunca meydana gelen her olayın sebebi hep merak edilmiş ve bununla ilgili çeşitli teoriler geliştirilmiştir. Bu bağlamda, her olayın bir nedenin olduğu ve aynı koşullar altında aynı nedenler aynı sonuçları doğurur kanaati genel kabul görmüştür. Maddî ve manevî âlemde hiçbir olayın tesadüf eseri meydana gelmediği ve bu olayların çeşitli hikmetleri olabileceği gerçeği bu makalenin ana teması olarak ele alınmıştır. Bu makalede, Kur’an’ın değişik ayetlerinde geçen “sünnetullah” kavramı, başta İslam ahlak felsefesi olmak üzere Tefsir ve Kelam ilimleri muvacehesinden ele alınmıştır. Dolayısıyla meydana gelen toplumsal olayların nedenleri hakkında ileri sürülen görüşler değerlendirilmiş ve bunlardan ahlakî dersler çıkarılmaya çalışılmıştır. İslam filozoflarının görüşlerinden hareketle, sebebin mahiyeti ile sebep ve sonuç arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. Bu bağlamda, sorumlu bir varlık olan insanın Rabbi ile olan ilişkisi ele alınmış, hayatı boyunca gerek bireysel gerekse toplumsal ölçekte karşılaştığı problemlerin mahiyeti ve nedenleri tetkik edilmiştir. Teorik ve pratik ahlak açısından konunun daha iyi anlaşılması ve bilgiyi doğru ifade edebilmek için hikmet, adalet, iffet ve şecaat gibi erdemlerin pratik değerleri üzerinde durulmuştur