XIX. Yüzyılda ABCFM’nin Osmanlı Topraklarındaki Eğitim Uygulamaları

Abstract

1810 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulan bir Protestan misyoner örgütü olan ABCFM (The American Board Of Commissioners For Foreign Missions- Amerikan Yabancı Misyonlar Masası) çok kısa zaman içinde kurumsallaşma sağlayarak pek çok farklı ülkede ve özellikle de Osmanlı coğrafyasında faaliyet göstermeye başlamıştır. Özellikle eğitim alanında çalışmalar yapan bu kuruma mensup misyonerler istasyon adı verilen yerleşkelerde ve yakın yerleşim alanlarında kurum politikaları dâhilinde yaygın ve yoğun bir eğitim ve öğretim çalışması sürdürmüştür. Osmanlı ülkesinde insanları din değiştirmeye ikna etmenin zorluğu nedeniyle hedef kitle özellikle Hıristiyan ailelere mensup çocuklardır. Anaokulu seviyesinden kolej seviyesinde çok farklı yaş aralıklarındaki çocuklara kimi zaman yatılı olarak hem dini hem de pozitif bilimler eğitimi verilmiştir. Sürekliliğin sağlanılabilmesi için kurumun öz kaynaklarından okullara ve eğitim hizmeti veren misyonerlere finansal destek verilmiş, finansal kaynak yaratmak için kurum politikalarıyla belirlenen yollar kullanılmıştır. Açılan öğretmen kolejleri ve okullarda uygulanan Rus Modeli ile sistemin kendi öğretmenlerini ve finansal kaynaklarını üreterek kendi kendini devam ettirmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmada sadece Bilkent Üniversitesi Mikrofilm Kolleksiyonu’nda ABCFM üst başlığı ile araştırmacıların hizmetine sunulan mikrofilm tasnifi kullanılmış, kurumsal ve şahsi yazışmalar incelenerek ve misyonerlerin kendi beyanları esas alınarak ABCFM’nin Osmanlı ülkesinde uyguladığı eğitim politikalarının ana çerçevesi tanımlanılmaya çalışılmıştır.