Güvenlik ve Savunma Örgütü Olarak: Bağdat Paktı
Abstract
Türkiye doğu ve batı yönlü önemli enerji geçiş güzergâhlarının güvenliğinin sağlanması
bakımından da kilit ülke pozisyonundadır. Fakat bu denli kritik önemde olan bir coğrafi bölgenin
bu pozisyonundan dolayı ortaya çıkabilecek dezavantajlı yönleri de bulunmaktadır. Türkiye’nin
içerisinde bulunduğu Orta Doğu, Kafkaslar, Balkanlar, Karadeniz, İran ve Akdeniz havzası ile
çevrili olması ve bölgenin sorunlu yapısı nedeniyle bu bölgede ortaya çıkan sorunlardan birinci
derecede etkilenen ülke olduğu söylenebilir. Bu çerçevede II. Dünya Savaşından sonra iki
kutuplu dünya düzeni ve akabinde soğuk savaşın başlamasıyla birlikte Türkiye, İran ve Irak
toprakları üzerinden SSCB’nin yapabileceği bir saldırı ihtimaline karşı savunmasız olan güney
sınırlarını koruma endişesi içerisine girmiş ve bu anlamda bir ittifak arayışına girmiştir. Bu
çerçevede ilk olarak Türkiye ile Pakistan arasındaki ikili bir antlaşma olarak ortaya çıkmaya
başlayan paktın daha sonraki süreçte İngiltere, Irak ve İran’ın katılımıyla bir savunma ve
güvenlik Paktına dönüştüğü görülmektedir. Bağdat paktı ile ilgili olarak pakta katılan ülkelerin
her birinin ayrı ayrı amaçları olduğunu söylemekle beraber, kuruluş amacı komünizm ve
Sovyetler Birliği tehlikesinin bertaraf edilmesi olarak açıklanabilir. Türkiye’nin Bağdat
Paktından en önemli beklentisi SSCB ile varolan sınır hattının savunulması ve NATO ile
kurmaya çalıştığı bağlarını kuvvetlendirmek olarak ifade edilebilir. Tüm bu beklentilerin yanında
Türkiye, ABD’yi Ortadoğu’da daha fazla desteklemesi karşılığında askeri ve ekonomik destek
beklentisi içerisindedir. Tüm bu beklentilere rağmen uluslararası ilişkiler literatüründe Bağdat
Paktı kadar etkisi olmayan ve katılan taraflara çok ciddi zarar veren başka bir ittifak herhalde
bulunmamaktadır. Pakt, sadece Türkiye açısından değil bölgede Batılı ülkelerin çıkarlarına da
büyük bir hasar vermiştir. Arap ülkelerinin Sovyetler Birliğine yaklaşmasını hızlandırmış ve
Sovyetlerin bölgeden uzak tutulmasını değil, tam tersi hızlı bir şekilde bölgeye yerleşmesini
sağlamıştır
Collections
DSpace@BEU by Bitlis Eren University Institutional Repository is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 Unported License..