Sermet Muhtar Alus'un "Onikiler" adlı romanının söz varlığı üzerine bir inceleme / Sermet Muhtar Alus's "The Twelve" an analysis on the vocabulary of the novel

Abstract

Sözvarlığını oluşturan unsurlar sadece kelimelerle sınırlı değildir; aynı zamanda atasözleri, deyimler, kalıp sözler, terimler ve farklı anlatım kalıpları gibi öğelerin bir araya gelmesiyle oluşan bir bütündür. Toplumun yaşam biçimi, dinî inançları, dünya görüşü hülasa maddi ve manevi kültürünün ortaya çıkarılması öncelikle o dilin sözvarlığının incelenmesiyle mümkün olmaktadır. Sözvarlığı incelemeleri, yazılı ve sözlü materyallerin dikkatle incelenmesi, kaydedilmesi ve değerlendirilmesi esasına dayanır. Bu çalışmada 1935 yılında Sermet Muhtar ALUS tarafından yazılan "Onikiler" adlı eserin sözvarlığı ögeleri tespit edilmiştir. Yazarın "Onikiler" adlı romanı üzerinde yapılan inceleme, yazarın devrin yazarlarına göre zengin bir sözvarlığı hazinesine sahip olduğunu göstermektedir. İstanbul'un her sınıftan insanının -aydın, tüccar, bürokrat, işçi- sosyoekonomik ve sosyokültürel seviyesini çok iyi bilen Sermet Muhtar ALUS, onların yaşamına ait söz varlıklarını çok iyi bir şekilde eserinde yansıtmıştır. Romanın baş kahramanı bir tulumbacı reisi olmakla beraber, devletin güvenlikten sorumlu yöneticileri, yosmalar ve esnaf sınıfından belli kişiler eserde malzeme olarak seçilmiştir. İstanbul'u çok iyi bilen yazar, bu kahramanların ağzıyla deyimler, ikilemeler, argo sözler, lâkaplar, terimler, kullanarak zengin sözvarlığını ortaya koymuştur. Bu çalışmayla Sermet Muhtar ALUS'un "Onikiler" eserinde kullanılan sözcük hazinesinin incelenerek, dönemin maddi ve manevi kültürüne dair ipuçları elde etme ve değeri henüz tam anlaşılmamış bir yazarın eserlerindeki sözvarlığını gün yüzüne çıkarma amaçlamaktadır. Aynı zamanda, Türkçenin sözvarlığına katkı sağlama hedeflemektedir.