Otomatik sayaç okuma sisteminin elektrik dağıtım şebekelerindeki teknik olmayan enerji kayıplarının azaltılmasına etkisi / Effect of automatic meter reading system on reducing non-technical energy losses in electricity distribution networks

Abstract

Elektrik enerjisi, üretildiği santralden tüketiciye kadar ulaştırılmasında teknik ve teknik olmayan enerji kayıpları oluşmaktadır. Teknik enerji kayıpları, malzemelerden kaynaklandığı için bellidir. Teknik olmayan enerji kayıpları ise kullanımdan kaynaklandığından tespiti güçtür. Teknik olmayan enerji kayıplarının bir kısmı sayaç okumalarından kaynaklanmaktadır. Elektrik dağıtım şebekelerinde tüketilen elektrik enerjisini kaydetmek için kullanılan elektrik sayaçları geniş bir alana yayılmıştır. Bu nedenle, elektrik sayaçlarından okunan verilerin hatasız bir şekilde toplanması mümkün olmamaktadır. Ayrıca tüketilen elektrik enerjisinin ölçülmemesi durumu da önemli bir problemdir. Bu problemlere Otomatik Sayaç Okuma Sistemi (OSOS) ekonomik bir çözüm sunmaktadır. OSOS, günümüzde klasik sayaç okuma yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda önemli bir avantaj sağlamaktadır. Bundan dolayı, bu istemlere olan ilgi, gelişen teknoloji ile birlikte her geçen gün biraz daha artmaktadır. Nüfus artışı ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak enerji ihtiyaçları sürekli artmaktadır. Artan enerji ihtiyacının karşılanması için elektrik enerjisi üretiminde kullanılan enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılması gerekir. Enerji verimliliği, OSOS gibi veri toplama ve yönetimi sistemlerinin, enerji sistemleriyle uyumlu bir entegrasyonu ile sağlanabilir. Bu tez çalışmasında, OSOS'un yapısı, faydaları ve OSOS uygulaması olan güç hattı üzerinden haberleşme (PLC) sayaçların kullanılmasıyla elektrik dağıtım şebekelerindeki teknik olmayan enerji kayıplarının azaltılmasına etkisi incelenmiştir. İncelemede, Bitlis ilindeki enerji tüketim verilerinden faydalanılmıştır. Yıllık bazdaki kayıp kaçak oranlarında, teknik enerji kayıplarının payı bir önceki yıl ile aynı oran olduğu kabul edilmiştir. Yapılan değerlendirmede, 2019 yılında kayıp kaçak oranı % 36,28 olduğu, 2020 yılında kayıp kaçak oranı % 35,10 olduğu, 2021 yılında kayıp kaçak oranı % 29,82 olduğu ve 2022 yılında kayıp kaçak oranı % 25,32 olduğu tespit edilmiştir. 2019 yılından 2022 yılına kadar kayıp kaçak oranlarında oluşan azalma, teknik olmayan enerji kayıplarındaki azalma olarak anlaşılmaktadır. Bu durum, OSOS'un elektrik dağıtım şebekelerindeki teknik olmayan enerji kayıplarının azaltılmasında önemli bir katkısı olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca teknik olmayan enerji kayıpları konusunda daha sonra yapılacak çalışmalar için öneriler sunulmuştur.