Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi 17904 numaralı Maliye Ahkâm Defteri (Tahlil, özet ve transkripsiyon) / Presidency of State Archives Ottoman Archive Finance Judgment Book number 17904 (Analysis, summary and transcription)

Abstract

Altıyüz yıl boyunca üç kıtada varlığını sürdüren Osmanlı İmparatorluğu'nun bu başarısının temelinde, fetih hareketlerinin yanı sıra güçlü bir teşkilatlanma ve başarılı bir yönetim sistemi vardı. Devletin merkez bürokrasisinde yer alan Divân-ı Hümayun, başta idari, siyasi ve mali olmak üzere her türlü meselenin görüşülüp karara bağlandığı bir merci konumundaydı. Divân-ı Hümayun'da alınan kararlar ve çıkan hükümler çeşitli defterlere kaydedilirdi. Bu defterlerden biri de Osmanlı bürokrasisi tarafından düzenlenen Ahkâm Defterleri'dir. Bu çalışmaya konu olan defter, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı'na kayıtlı olup "17904 Numaralı Maliye Ahkâm Defteri" olarak kataloglanmıştır. Daha çok mali meseleleri ilgilendirdiğinden Maliyeden Müdevver Defterler arasına kaydedilmiştir. II. Ahmed döneminin 1693-1694 tarihleri arasında tutulan bu defter, imparatorluğun taşradaki devlet idarecilerine gönderilen hükümleri içermektedir. Defter daha çok sefer için mühimmat tedariki, lojistik, asker temini, kale tamiri ve inşası, tayinler, mukataa tasarrufu, tımar ve zeamet tevcihi, Türkmen cemaatlerin ve başka yerlerden gelen halkın iskân ettirilmesi, sefer masrafları için para temini gibi pekçok konuyu kapsamaktadır. Bu çalışmada XVII. yüzyılın sonlarında başta maliye olmak üzere dönemin genel atmosferi ele alınmış ardından Ahkâm Defterleri hakkında genel bilgiler verilmiş ve incelenen defterin muhtevası, defterin transkripsiyonu ve hükümlerin kısa özetleri yapılmış ayrıca hükümler tablo halinde sunulmuştur.