Mutki (Bitlis) ilçesinde etnobotanik araştırmalar / Ethnobotanical investigations in Mutki district (Bitlis)

Abstract

Bu çalışma, Mutki merkez ve köylerde doğal olarak bulunan, yerel halka fayda sağlayan ve yerel halkın geleneksel yaşam biçiminde rol oynayan bitkilerin belirlenmesi amacıyla etnobotanik araştırma yapılmıştır. Bu amaçla, Ekim 2021– Aralık 2022 tarihleri arasında Mutki ilçesi ve ilçeye bağlı 45 köy ve 12 mezra gezilmiş ve ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Araştırma süresince 87 kişi ile görüşülmüş ve bitkiler hakkında etnobotanik bilgiler derlenmiştir. Bu derlemeler sonucu 38 familya ve 92 cinse ait 125 bitki taksonunun tespiti yapılmıştır. Bu taksonların 11'i endemiktir. Endemik taksonların 2 tanesinin (Achillea nobilis subsp. kurdica, Centaurea saligna) etnobotanik kullanımı ilk kez bu çalışmada tespit edilmiştir. Araştırmalarda halk tarafından kullanılan en fazla takson içeren 8 familya sırasıyla; Asteraceae 24 (% 19), Lamiaceae 13 (% 11), Rosaceae 9 (% 7), Apiaceae 9 (% 7), Fabaceae 6 (% 5), Polygonaceae 6 (% 5), Plantaginaceae 5 (%4) ve Boraginaceae 4 (%3) olarak belirlenmiştir. 125 taksondan; 62 takson gıda, 73 takson ise tıbbi olarak kullanılmaktadır. Bu taksonlardan 44'ü sadece tıbbi, 33'ü sadece gıda, 26'ü hem gıda hem de tıbbi olarak kullanılmaktadır.10'u eşya, 6'sı baharat, 4'ü boya, 3'ü süs ve 2'si inanç olarak kullanımı tespit edilmiştir.