Bitlis ili hava kirliliğinin toprak kirliliğine etkileri / The effects of Bitlis province air pollution on soil pollution

Abstract

Günümüzde gelişen kentleşme, artan nüfus ve endüstriyel faaliyetler hava kalitesini düşürmektedir. Gelişen kentleşme beraberinde pek çok olumsuz etki yaratmaktadır. Nüfusun yüksek rakamlarda olduğu kentlerde özellikle trafik kaynaklı hava kirliliği önemli boyutlara ulaşmaktadır. Hava kirliliğine neden olan gazlar, partikül madde ve çeşitli reaksiyonlarla ortaya çıkan etkileşim, hava kalitesi ve çevre kalitesine etkide bulunarak yaşam standardımızı olumsuz yönde etkilemektedir. Hava kirliliği doğrudan ve dolaylı yollarla toprak kirliliğine de neden olmaktadır. Havada askıda bulunan kirletici maddeler yağışlarla yada çökelme ile toprağa inmektedir. Bitlis ili, coğrafi konumu sebebiyle yılın büyük bir bölümünü ağır kış şartları altında geçirmektedir. Bu sebeple, yoğun olarak fosil yakıt kullanımına ihtiyaç duymaktadır. Ulaşım açısından da bir uluslararası kavşak noktasındadır. Taşıt trafiği, hava kirliliği artışında etkili bir nedendir. Hava kirliliğini oluşturan gaz ve partikül emisyonları, kaynaktan belli bir mesafe kadar uzaklıkta yeryüzüne, toprak veya bitki örtüsüne düşmektedir. Bu sebeple çevre, insan ve canlı sağlığı hem doğrudan hem de dolayı yollarla etkilenmektedir. Bu çalışmada, Bitlis şehir merkezinden, GPS (Global Position System) cihazı yardımı ile belirlenen 17 farklı noktadan alınan toprak örnekleriyle, hava kirliliğinin toprak kirliliğindeki kirletici etkisi araştırılmıştır. Ayrıca kömür ve kül örneği alınarak, toprak örnekleriyle aynı kimyasal işlemler uygulanmıştır. Toplanan numuneler, laboratuvar ortamında sıvı hale getirilerek içeriğindeki ağır metaller (Al, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, Cd, Pb ), Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğindeki değerler ile karşılaştırılmıştır. Toprak, kül ve kömür içerisinde bulunan ağır metaller değerleri; kömür ve külde bulunan ağır metallerin aylara göre dağılımı, toprak