Ayet ve hadisler bağlamında ehl-i sünnet'in şefaat anlayışı / Intercession understanding of ahl as-sunnah in the context of verses and hadiths

Abstract

Şefaat, Allah Teâlâ'nın izin ve rızası çerçevesinde peygamberlerin ve diğer iyi kulların, büyük günah sahibi Müslümanların bağışlanması, günahlarının affedilmesi ve cennete girmeleri için aracı olmaları olarak değerlendirilir. Şefaat inancı, tarih boyunca çeşitli şekillerde insanlar arasında yer edinmiş konulardan biridir. Yahudilik ve Hristiyanlık dinlerinin inanç yapılarında var olan şefaat inancı, birçok beşeri dinin özellikle de cahiliye toplumunun inanç yapısının şekillenmesinde etkili olmuştur. İnsanlar arasında var olan yanlış inanç ve davranışları ortadan kaldırmayı amaçlayan İslam dini, şefaat konusunda da mevcut yanlış inançları ortadan kaldırmış ve doğru şefaat inancını ortaya koymuştur. Bu doğrultuda Kur'an'da birçok yerde şefaatin Allah Teâlâ'ya ait olduğu ve onun izni dışında kimsenin şefaat edemeyeceği vurgulanmıştır. Aynı zamanda Allah Teâlâ'nın izin verdiği bazı seçkin kimselerin, O'nun razı olduğu ve şefaat olunmalarına izin verdiği kimselere şefaat edebilecekleri de bildirilmiştir. Hadislerde ise şefaat daha detaylı işlenen bir konudur. Söz konusu hadislerde şefaat inancının sınırları çizilmekte ve belli şartlar çerçevesinde şefaatin gerçekleşeceğini haber vermektedir. Şefaat inancı İslâm mezhepleri arasında ihtilaf edilen konulardan biridir. Bu ihtilaf halen günümüzde de güncelliğini korumaktadır. Özellikle Ehl-i sünnet ekolünün Mâturîdîlik ve Eş'arîlik mezheplerinin konuyla ilgili görüşleri objektif olarak ortaya konulmuştur. Söz konusu mezheplerin şefaatle ilgili görüşlerinde ittifak ve ihtilaf ettikleri konular kendi kaynaklarından hareketle tespit edilmiştir. Eş'arîlik, Mâturîdîlik mezheplerinin şefaatin olacağı konusunda ittifak ettikleri; ancak şefaatin kimler için olacağı ve nasıl olacağı konusunda farklı görüşler içerisinde olduğu görülmektedir. Eş'arîlik ve Mâturîdîlik mezheplerine göre şefaat özellikle büyük günah işleyen müminler için geçerlidir. Sonuç itibariyle Ehl- sünnet ekolünün iki büyük itikadî mezhebinin şefaat ile ilgili görüşleri delilleriyle birlikte tespit edilmiş, şefaat hakkındaki görüşlerini hangi temeller üzerine inşa ettikleri ve görüşlerinin ayrıldığı noktalar tespit edilmiş ve karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.