Yeraltı sularında jeolojik süreçlerden kaynaklanan florür kontaminasyonu ve insan sağlığı üzerindeki etkileri / Fluoride contamination caused by geological processes in groundwater and its effects on human health

Abstract

İnsanlar yaşamlarını sağlıklı bir şekilde idame edebilmek için sağlıklı ve kaliteli bir içme suyuna ihtiyaç duyarlar. Bu çerçevede su kalitesinin içme suları bakımından uygunluğu önemlidir. Dolayısıyla suda kaliteyi etkileyen parametreler sağlık açısından risklere sebep olmaktadır. Bu kapsamda özellikle volkanik kayaçların yoğun olarak bulunduğu Bitlis İli merkezi ve Güroymak, Tatvan, Ahlat ve Adilcevaz ilçelerine bağlı yerleşimlerde yeraltı sularında florür değerleri ve buna bağlı sağlık risklerinin araştırılması amaçlanmıştır. 2019 Haziran - 2019 Eylül aylarında 18-25 Haziran 2019 yağışlı dönem ve 17-18 Eylül kurak dönem dikkate alınarak 30 noktadan alınan su örneklerinde su sıcaklığı, pH, EC ve florür ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen veriler florür kirlilik indeks (FPI) değerlendirmesi, florür risk indeksi (FRI) ve kanserojen olmayan riski ifade eden toplam tehlike indeksi (THI) US EPA metoduna göre hesaplanmıştır. Sonuç olarak yapılan florür ölçümlerinde yağışlı dönemde en yüksek değer S19 (Toki 1) noktasında 2,02 mg/L olarak ölçülmüştür. Kurak dönemde ise en yüksek değer S15 (Örenlik1) noktasında 3,26 mg/L olarak ölçülmüştür. Ayrıca kurak dönemde florür değerleri yüksek çıkan S5 (Sarıkum1) noktasında 2,21 mg/L, S10 (Gölbaşı 1) noktasında 2,18 mg/L, S24 (Gölbaşı 4) noktasında 2,5 mg/L ve S28 (Kıyıdüzü1) noktasında 2,2 mg/L olarak ölçülmüştür. Bitlis ve ilçeleri için FPI ve FRI değerleri açısından durum yeraltı sularının kirlenmeye doğru gidildiği tespit edilmiştir. Sağlık riski bakımından florürün kanserojen etkisine rastlanmamıştır.