Diyaliz hastalarında yaşam kalitesinin incelenmesi / Examination of quality of life in dialysis patients

Abstract

Dünya genelinde 1 milyon kişi içerisinden yaklaşık 20 ile 250 arasında kişi Kronik Böbrek Yetmezliği hastalığına yakalandığı bilinmektedir. Kronik Böbrek Yetmezliği birçok hastalık ve nedene bağlı olarak gelişebilen geri dönüşümü zor hatta bazı durumlarda geri dönüşümü olmayan bir hastalık tablosudur. Nefron hasarı 3 ay ve daha fazla süreçte devam ederse ilerleyici nefron kaybı ile sonuçlanabilir. Nefron hasarı, çok yönlü ve karmaşık bir durum olması nedeniyle farklı müdahaleler gerektirmektedir. Kronik böbrek yetmezliği hastalığının tedavisinde en önemli tedavi seçeneği diyalizdir. Diyaliz tedavisi; hastayı, aile üyelerini ve çevresini sosyal, psikolojik ve ekonomik açıdan kötü etkilemektedir. Bu durum bireylerde yaşam kalitesini düşürmektedir. Ayrıca renal replasman tedavi seçenekleri bireylerin iyi olma halini, gün içerisindeki performasını ve gerçekleştirebildiği günlük aktivitelerinde bağımsız olabilme durumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Yaşam kalitesinin düşmesi kişilerde morbidite ve mortalite oranının artmasına sebep olabilmektedir. Bu tez araştırmasında, hastanelerde tedavi gören diyaliz hastalarının yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin saptanması ve bu faktörlerle baş etmede uygulanan yöntemlerin etkinliğini belirlemek amaçlanmıştır. Yaşam kalitesinin ne düzeyde olduğu, hastanın bağımlılık düzeyi ve bunlarla baş etme yöntemlerinin incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırmada Short From 36 Ölçeğinden yararlanılmıştır.Araştırma, tanımlayıcı tipte planlanmıştır. Araştırma evrenini, Bitlis Devlet Hastanesi, Güroymak Devlet Hastanesi ve Bitlis Tatvan Devlet Hastanesi'nde diyaliz tedavisi almakta olan toplam 113 diyaliz hastası oluşturmaktadır. Veriler Katılımcı Bilgi Formu ve Yaşam Kalitesi Ölçeği (Short From-36) ile toplandı. Katılımcıların %49,5' inin kadın, %50,5'inin ise erkek olduğu saptandı. Diyaliz tedavisi alma sürelerine bakıldığında; katılımcıların %16,5'inin 0-1 yıl, %27,8'inin 1-3 yıl, %35,1'inin 3-10 yıl ve %20,6'sının ise 10+ yıl diyaliz tedavisi aldığı anlaşıldı. Yaş gruplarına göre Fiziksel Fonksiyon puanlarının anlamlı bir farklılık gösterdiği gözlendi. Çocuk sahibi olmayan ve 1-2 çocuğa sahip katılımcıların Fiziksel Fonksiyon ve Fiziksel rol güçlüğü puanları, 3 ve daha fazla çocuğa sahip katılımcıların puanlarından anlamlı olarak daha yüksek olduğu belirlendi. Araştırma kapsamında, diyaliz hastalarının yaşam kalitesinin düşük düzeyde bulunduğu anlaşılmıştır. Kronik böbrek yetmezliği tanısı konulduktan sonra hastaların yaşam kalitelerini etkileyen birçok faktör mevcuttur. Bu süreçte hastalığın yönetimi oldukça önemlidir. Hastaların mevcut durumlarını iyileştirecek fırsatlar değerlendirilmelidir. Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen faktörlere önleyici stratejiler uygulanmalıdır. İmkânlar çerçevesinde kaynaklar doğru planlanmalıdır.