Sünen Eserleri Bağlamında Ebû Dâvûd ve Tirmizî’nin İttifak Ettikleri Fıkhî Görüşlerin Bir Kısmına Genel Bakış

Abstract

Hicri III. yüzyılda hadis ilminin önemli isimlerinden olan Ebû Dâvûd ve Tirmizî, İslâmî ilimlerin birçok dalında temayüz etmiş alimler olarak öne çıkar. Bilhassa telif ettikleri sünenleri hem kendi dönemlerinde hem de sonraki dönemlerde kıymetli birer hadis eseri olarak dikkatleri çekmiştir. Bu iki musannif, hadis alanındaki ilmi birikimlerinin yanı sıra fıkıh ilmiyle de ön plana çıkan fakîh muhaddislerden oldukları söylenebilir. Yaşadıkları asrın önemli simalarından olan bu muhaddisler, telif ettikleri sünenlerinde sadece hadisleri toplayıp bir araya getirmekle kalmamışlar, yeri geldikçe ilmi birikimlerinin neticesi olarak fıkhî görüşlerini belli şartlar çerçevesinde eserlerine yansıtmaya çalışmışlardır. Tabii ki bu fıkhî görüşlerini ortaya koyarken de eserlerini tamamen görüşleriyle doldurmaktan kaçınarak sünen türünün aslına sadık kalmaya çalıştıkları görülmektedir. Çalışmada bu iki muhaddisin ilmî birikimlerinin neticesi olarak eserlerinde ittifak ettikleri fıkhî görüşlerin neler olduğu ve hangi usulle görüşlerini ortaya koydukları belirlendikten sonra bu görüşlerinin değerlendirilmesi yapılarak bir nevi ehl-i hadisin yapısal özellikleri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ancak çalışmada -makalenin sınırlılıklarından dolayı- bu iki muhaddisin ittifak ettikleri fıkhî görüşlerin bir kısmına değinilmek zorunda kalınacağı bilinmelidir. Makale, geçmişten günümüze sünenleri üzerine çokça çalışmalar yapılan bu iki muhaddisin ittifak ettikleri fıkhî görüşleri yan yana getirmesi açısından bir ilk olma özelliği taşıdığı söylenebilir.