UKRAYNA ÖRNEĞİNDE ULUSLARARASI GÖÇÜN ARAÇSALLAŞTIRILMASI

Abstract

Ukrayna’da 2014 yılının Kasım ayında başlayan protestolar sonucunda başkan Viktor Yanukoviç’in görevinden azledilmesi, ülkedeki ayrılıkçı azınlıklar problemini daha da belirgin hale getirmiştir. Yanukoviç'in ve hükümetinin düşmesi sonrası protestolar Kiev ve Batı Ukrayna’da yatışırken, Rus kökenli Ukrayna vatandaşları Rusya'ya yakınlığıyla bilinen Kiev'de kurulan yeni hükümete karşı ayaklanmışlardır. Bunun hemen ardından Rusya, Kırım'ı ilhak etmiştir. Böylece olaylar uluslararası bir boyuta taşınmıştır. Kırım'ın Rusların eline geçmesinden sonra Odessa, Kharkiv, Donetsk, Lugansk gibi Rus kökenlilerin yaşadıkları şehirlerde protestolar başlamıştır. Protestoların giderek silahlı çatışmaya dönüşmesi sonucunda, Rusya Federasyonu'nun büyük desteği ile Rus ayrılıkçılar, Nisan sonuna kadar Lugansk ve Donetsk Oblastlarının büyük bölümünü ele geçirmiş ve 26 Haziran'da Lugansk ve Donetsk Cumhuriyetleri birleşerek Halk Birliği Cumhuriyetini (Novorossiya) kurduklarını açıklamışlardır. Giderek iç savaşa ve cephe savaşlarına dönüşen Ukrayna hükümeti ile Rus yanlısı ayrılıkçılar arasındaki çatışma günümüze değin sürmüş ve sonuçta 24 Şubat 2022 tarihinde Moskova saati ile sabah saat 06.00’da Rusya Federasyonu’nun Ukrayna işgali başlamıştır. Kamuoyu savaşın gidişatı üzerine odaklanırken, bu çalışmada çatışmaların başlangıç noktasında bulunan ve kıvılcımı ateşleyen göç mühendisliği hareketleri ve göçün bir silah olarak kullanımı konusu ele alınacaktır. Bilindiği üzere Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği içerisinde 1930 yılından 1950 yılına kadar büyük insan kitlelerinin zorla yer değiştirmesi çalışmalarının, SSCB içinde farklı coğrafyalarda da devam ettiği görülmektedir. Bu hareketlerden Ukrayna’daki Kırım ve Donbas bölgelerinde 2. Dünya Savaşı ve öncesinin buhranlı günlerinde gerçekleşen olaylarda sistematik olarak yerel halkın sürülerek, yerlerine Rus asıllı insanların yerleştirilmesi gerçekleşmiştir. Günümüzde bu zorunlu göç hareketlerinin ve göç mühendisliği çalışmalarının sonucu olarak, Ukrayna’yı Kırım’dan başlayarak bölge bölge işgal eden Rusya Federasyonu, işgale gerekçe olarak Ukrayna sınırları içinde bulunan ve 1930’lardan başlayarak buraya yerleştirilmiş olan Rus asıllı insanları korumak amacında olduğunu beyan etmektedir. Makalede, göç mühendisliği olgusu ve bu kavramın hibrit bir silah olarak kullanımı Ukrayna örneği üzerinden ele alınacaktır. Bu kapsamda ilk önce göçün bir silah olarak kullanımı ve bu olgunun farklı bazı örneklerinden yola çıkılarak, olgunun farklı coğrafyalardaki gelişimi işlenecektir. İkinci olarak olgunun Ukrayna yakın tarihinin arka planı üzerinde uygulanması ve güncel olarak gelinen noktada Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’yı işgal harekâtı ve özellikle Donetsk ve Lugansk’taki gelişmeler ışığında göçün bir silah olarak kullanımı olgusu üzerinden tartışılacaktır.