MODERN ARAP DİLBİLİMCİSİ VASİM MEMMEDELİYEV’İN İLMİ KİŞİLİĞİ*

Abstract

Bu çalışmada, Vasım Memmedeliyev’in hayatı ve ilmî kişiliği ele alınmaktadır. O, Azerbaycan’da başta Arap filolojisi olmak üzere İslami ilimler alanında yetişmiş ender âlimlerden sayılmaktadır. Rusya, Polonya, Mısır ve Suudi Arabistan gibi birçok ülkede ilmi konferanslara katılan Vasim Memmedeliyev’in çok sayıda kitap ve makalesi bulunmakta, bazı eserlerinin de dünyanın on beşten fazla ülkesinde yayınlandığı bilinmektedir. Ziya Bünyadov’la birlikte Kur’an-ı Kerim’i Azerbaycan diline tercüme etmesi ve Arap Dili ekollerinin Azerbaycan Arap dilciliğinde ilk defa incelemesi ve araştırması da Vasim Memmedeliyev’in önemli çalışmalarındandır. O, değerli eseri olan Kur’ân’ın Azerbaycan diline çevirisi ile ilgili şöyle der; “Kur’an’ın harfi harfine tercümesini etmek, ona karşı saygısızlıktan başka bir şey değildir. Ama şerhli şekilde tercüme, Arapça bilmeyen veya anlamayan okurlara Kur’an’ı iyi anlamaları için en güzel bir yöntemdir.” O, Arap Dili alanında yazmış olduğu “Arap Dilciliği” ve “Azerbaycanca-Arapça Lügatı” adlı iki önemli eseri ile de Arap Dili alanındaki yerini göstermiştir. İlahiyatçı ve Arap Dilbilimcisi Vasim Memmedeliyev, 13 Ekim 2019 tarihinde 77 yaşında Bakü’de vefat etmiştir. Ayrıca Vasim Memmedeliyev gibi modern dönemde (20. Yüzyılda) Azerbaycan’da yetişmiş meşhur Arap dilcileri de bulunmaktadır. Genel olarak Arap edebiyatı özel olarak ise göç edebiyatı alanlarında kalem oynatmış Aida İmanquliyeva (ö. 1992), Azerbaycan tarihini Arapça kaynaklardan araştırmalar yaparak iz bırakan ve Kur’an’ı Azerbaycan diline tercümesiyle de büyük yankı uyandıran Arap dilcisi Ziya Bünyadov (ö. 1997), dil öğretimi alanındaki tecrübesiyle bilinen Elesker Memmedov (ö. 1999), çağdaş Arapça öğretimi çalışmalarıyla öne çıkan Malik Qarazade (ö. 2008) modern Arap dili sahasına büyük katkıları olan meşhur dilcilerden bazılarıdır. Bu çalışmanın amacı, modern dünyamızda yetişmiş Azerbaycan Arap dilcilerden sayılan Vasim Memmedeliyev’in ilmi kişiliğini tanıtmaktır.