Kur’ân Kıssaları ve Hz. Peygamber’in Sîreti Bağlamında Sûreleri Tarihlendirme Denemesi -Nûh Kıssası ve Hicret Örneği-

Abstract

İslam, Hz. Muhammed tarafından tebliğ edilen Allah’ın insanlığa gönderdiği son ilahi dindir. Bu din ortak kabul etmeyen, tek ve gerçek otorite olan Allah’a (cc) itaatin şart olduğu tevhit temeline dayalıdır. İslamiyet öncesinde ise Mekke’de yüce bir Allah inancı olmasına rağmen insanların hayatında bu yaratıcı onların inancına göre edilgen bir durumdaydı. Bunun bir sonucu olarak adına konuşanların otorite sayıldığı bir toplum yapısı hâkimdi. Böyle bir topluma Allah, içinde bulundukları hali değiştirmeleri ve bozulan tevhit inancının yeniden inşası için Kitap ve Peygamber gönderdi. Şirk içerisinde yaşayan bu topluma Allah, yirmi üç yıl boyunca tedricen ve bir düzen içerisinde vahyetti. Mekkeli müşriklerin, vahyin başlamasıyla beraber hem Kur’an’a hem de Allah resulüne şiddetli itirazlarının nedeni ellerinde tuttukları otoriteyi kaybetme korkusuydu. Esasen Hz. Peygamber’e itirazları da onun şahsına yapılan itirazlar değil, ulaştırdığı Allah kelamınaydı. Vahyin devam ettiği süreç boyunca vahyin otoritesi arttıkça onların itirazlarının şiddeti de arttı. Yaşanılan durumlara göre nazil olan Allah kelamı, bu itiraz ve düşmanlıklara karşı anında cevaplar vermekteydi. Bu vahiy-sîret birlikteliği müşriklerin itirazlarına cevap verdiği gibi Hz. Peygamber ve inananlar için de bir teselli ve yol gösterici özellikteydi. Kur’ân, o zaman ve mekânı (hicaz bölgesi), orada yaşayan toplumun dünya görüşünü ve varlık tasavvurlarını bir enstrüman olarak kullanmaktadır. Bu minvalde tasviri bir dil kullanan Kur’ân’ın kullandığı enstrümanlardan birisi de kıssalardır. Bu makalenin amacı Nûh kıssası örneği ile Kur’ân’ın içerisinde ihbarî ifadeler bulunsa da aslında bir bütün olarak inşaî olduğunun ortaya konması ve bununla da Kur’ân’ın anlaşılması meselesine bir katkı sağlanmasıdır. Kıssaların sîret ile ilişkisinin tespitinde ise sûre ve âyetlerin tarihlendirilmesi meselesi ortaya çıkmaktadır. Makalede Nûh kıssasının, sîret bağlamında anlaşılmasına, nassın mesajının ve inceliklerinin saptanmasına, hangi konu ve döneme ilişkin bir vasıta olarak kullanıldığının tespitine çalışılacaktır. Genel olarak Kur’ân’ın peyderpey indirilmesinin hikmeti olarak teşrideki konular ifade edilse de Kur’ân’ın tedriciliğinin sadece teşride değil tüm süreçte olduğu iddiası ile Nûh kıssanın inananları hicret olgusuna tedricen hazırladığının işaretleri ortaya konulacaktır.