12 Eylül Darbe Dönemini Anlatan Romanlarda Baskın Bir Ruh Hali Olarak Bungunluk

Abstract

Bu çalışmada, 12 Eylül Askeri Darbe atmosferini yansıtan Orhan Pamuk’un Sessiz Ev, Latife Tekin’in Gece Dersleri ve Ayşegül Devecioğlu’nun Kuş Diline Öykünen romanlarından yola çıkılarak dönemin bireylerinde yoğun şekilde yaşanan bungunluğa (can sıkıntısı) değinilmiştir. İlk başta, içe çekilimin önemli eğilimlerinden olan iç sıkıntı halinin ne olduğu, durumsal ve varoluşsal olarak sınıflara ayrılış gerekçeleri ve iç dünyada yol açtığı neticelere değinilmiş; daha sonra roman analizlerime geçilmiştir. Tinsel daralmanın anlatı karakterleri üzerinde baskın bir psikolojik izlek haline gelmesine yol açan gerekçelere odaklanılarak bu negatif yönelimin hangi koşullarda palazlandığına dair tespitlerde bulunulmuştur. Her üç eser de bu açıdan somut veriler sağladığından işlevsel konuma sahiptir. Romanlardaki vakaların ilerlemesinde önemli görev edinen karakterler, hem sözleriyle ham de davranışlarıyla içe burkulma eğilimlerinden biri olan ruhsal daralmayı belirgin tarzda duyumsar. Çalışmada, aynı zamanda dönemin siyasi ve toplumsal gelişmelerine de kısaca değinilerek darbe öncesi ve sonrasına dair genel bir görünüm çizilmiştir. Böylece ferdin kapıldığı can sıkıntısının sosyo-politik konjonktürle sıkı bağ içinde olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.