Tarihsel Süreç İçinde Valilerin Değişen Yetkileri ve Cumhurbaşkanlığı Sistemindeki Yeri

Abstract

Mülki idare sisteminin geleceğinin tartışıldığı günümüzde taşrada, kamu politikalarının en önemli aktörü haline gelen valiler, Osmanlı teşkilat yapılanmasındaki konumundan Cumhurbaşkanlığı Sistemine kadar geldiğimiz süreçte büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Özellikle güvenlik ve sağlık politikalarının öne çıktığı bu günlerde, valilerin görev ve yetkileri tarihte hiç olmadığı kadar gündemdedir. Ancak bu konuda yapılan güncel bir çalışma yok denecek kadar azdır. Bu çerçevede makalede, alanyazındaki eksikliği gidermek ve bilimsel çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır. Cumhuriyet Döneminde Adem-i merkeziyete ve yerel yönetimlere oldukça önem veren ilk anayasamız Teşkilat-i Esasiye’nin valilere anayasal nitelik kazandırmasıyla başlayan sürecin 1929 Vilayet İdaresi Kanunu ve ardından 1949’da İl İdaresi Kanunu ile günümüze geldiği noktada valilerin nasıl bir ajan/aktör/yönetici olduğunu tarihsel olarak incelemek ve değerlendirmek valilik kurumunun gelişim ve dönüşüm sürecini anlamakta okuyucuya fayda sağlayacaktır. 1980’lerden sonra bir yandan yeni kamu yönetimi anlayışı diğer yandan söz konusu yıllarda yaşanan siyasi olayların etkisiyle valilerin yetkileri artırılmış ve bugün geldiğimiz noktada cumhurbaşkanlığı sisteminde doğrudan Cumhurbaşkanına bağlı hale gelmişlerdir. Çalışmada tüm bu hukuki değişiklikler kamu yönetimi perspektifinden incelenmiş ve valinin yetki ve görevleri eski ve yeni sisteme göre açıklanmaya çalışılmıştır.