Mardin Müzesi’nde Bulunan Son Dönem Madeni Hamayilleri (Muskalıklar)

Abstract

Toplumların tarihi, kültürel, sosyal ve sanatsal karakterlerinin yansıtıldığı alanlardan biri olan maden sanatı, yaşanılan dönemin özelliklerini anlatması açısından önem teşkil etmektedir. El sanatları arasında önemli bir grup oluşturan madeni eserler; malzeme form ve süsleme açısından çeşitlilik göstermektedir. Bu çeşitlenmelerden biri de madeni muskalardır. Muska, hastalıklardan, kötülüklerden korunmak için bir kağıda, deriye ya da beze kutsal kitaplardan dualar, ayetler yazılarak oluşturulan ve koruyuculuğuna inanılan unsurlardır. Hamayil veya muskalık ise, çeşitli nesneler üzerine yazılan yazıların korunması ve çoğunda her iki tarafında zincir bulunup insanların boynuna takması için yapılan kaplardır. Muskalar ilk ortaya çıktığı zamanlarda şekilden çok, yüklenen anlam doğrultusunda ön plana çıkmaktaydı. Zaman içerisinde muskalar, estetik kaygı ön planda tutularak belli bir şekil ve süslemeye göre yapıldığı anlaşılmaktadır. Sıkça karşılaşılan örneklerden hareketle muskalar genellikle üçgen, dörtgen ve silindirik biçimde yapıldığı görülmektedir. Bu formların aynı zamanda birlikte kullanıldığı örnekler de bulunmaktadır. Bu bağlamda çalışmada Mardin Müzesi’nde bulunan hamayiller ya da diğer adlarıyla muskalıklar ele alınarak Sanat Tarihi disiplini içerisinde tanıtılıp değerlendirilmeye çalışılmıştır.