Bitlis’teki Hristiyan Dini Yapılara Bir Örnek (Adilcevaz Mucizeler “Ardzgue Sk’ants’elegorgivank” Manastırı)

Abstract

İlk Çağ’da Kef Kalesi Urartu tapınağı ile çok tanrılı inancın, Ortaçağ’da ise Hristiyanlık ve İslamiyet’in izlerini gördüğümüz Bitlis kent ve çevresi bu kültürlere ait birçok veriyi bünyesinde bulundurmaktadır. Ancak bunlar içinde İslami yapıların bölgede ağırlıklı olduğunu ve bir kimlik kazandırdığını söylemek mümkündür. Bununla birlikte Bitlis ve çevresinde az sayıda Hristiyan dini mimarisinin izlerini de görebilmekteyiz. Bitlis ili ve bazı ilçelerine dağılmış bu dini yapılar vassal olan Vaspurakan Ermeni Krallığı ve Prenslikleri dönemine tarihlendirilmektedir. Bunlardan Adilcevaz Ardzgue Sk’ants’elegorgivank Manastırı kısmen ayakta kalan kilise ve jamatun bölümüyle yöredeki önemli eserlerden biridir. 2100 m. yükseklikte şehirden ve uygarlıktan uzakta, ulaşılması zor bir alanda inşa edilmiş olan kompleks yapı, kiliseyi çevreleyen dikdörtgen avlu içerisindeki farklı amaçlı birimleriyle tam olarak bir manastır özelliği gösterir. Kitabesi olmadığından burada üretilen el yazmalarına dayanılarak VIII. yüzyıla tarihlendirilen kilise, kapalı haç planında inşa edilmiş olup taş işçiliği ve plastik bezemeleriyle dönemin sanat anlayışını bünyesinde barındırmaktadır. Bu özellikleriyle makalenin konusunu oluşturan eserin çalışma doğrultusunda, öncelikle plan ve mimari özellikleri ele alınmış, daha sonra aynı döneme ait diğer örneklerle mukayese edilerek bir sonuca bağlanmaya çalışılmıştır