1914 Tarihli Bitlis İsyanının Osmanlı Arşiv Belgelerindeki Yansımaları-Cezalar, Mükâfatlar

Abstract

1914 yılının ilk aylarında İttihat ve Terakki yönetimine karşı Bitlis’te bir isyan meydana gelmişti. Ayaklanmanın liderleri, Hizan bölgesinin tanınmış dini şahsiyetleri olan Molla Selim, Seyyid Ali ve Şeyh Şahabeddin idi. Bölgede, halktan ve ulemadan ciddi bir destek görmeyen isyan fazla uzun sürmeden bastırılmış ve failleri hakkında resmi işlem yapılmıştır. Osmanlı arşiv belgelerinde ayaklanmanın gelişimi ve sonuçları ile ilgili kayıtlar yer almaktadır. Bu kayıtlardan anlaşıldığı kadarıyla başta isyanın liderleri durumundakiler olmak üzere idam edilen çok sayıda kişi olduğu gibi isyanla bağlantısı tespit edilen diğer şahıslar da çeşitli cezalara çarptırılmıştır. Bunun yanında isyan esnasında devletin yanında yer alarak hizmetleri görülenlerin de çeşitli şekillerde taltif edildikleri ve ödüllendirildikleri görülmektedir. Bu makalede Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan belgeler esas alınarak söz konusu isyan ceza-mükâfat boyutuyla ele alınmaya ve isyanın belgelerdeki yansımaları incelenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.