Aşk ve İdeoloji Bağlamında Psikanalitik Söylem Çözümlemesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı herhangi bir söylem parçasını psikanalitik bir yaklaşımla incelemektir. Bu amaçla aşk ve ideoloji temel içgüdülerle ilişkilendirilerek, bunların insan zihnindeki yeri ile sözlü ve yazılı ifadelerdeki dışavurumları incelendi ve söylem psikanalitik bir çözümlemeye tabi tutuldu. Bunu yaparken asıl amacımız eleştirel söylem çözümlemesini mümkün olduğunca öznel değerlendirmelerden arındırıp eleştirileri kuramsal temellere oturtmaktır. Bu bağlamda sevisel veya ideolojik söylem içerisinde yer alan dilsel göstergeler haz, korku, sevi, yıkım, bastırım ve dışavurum gibi psikanalitik olgular açısından değerlendirilmiştir. Bu çalışma ile aşk, ideoloji ve zihinsel katmanlar arasındaki ilişkiyi dışa vuran söylemsel öğeleri kuramsal dayanaklarıyla ortaya çıkarabilen örnek bir dilbilimsel söylem çözümlemesi modeli ortaya koymayı amaçlıyoruz. Bu bağlamda benlik, üst benlik ve alt benlik işlevleri ile sözlüksel ve işlevsel kategoride yer alan anlambirimler arasında temel içgüdüler, duygular, bastırım ve geri dönüşler şeklinde sınıflandırılan model sözcük dizileri oluşturulmuş ve örnek bir veri sınıflandırma tablosu hazırlanmıştır. Daha sonra söylem içerisinde geçen anlam birimler bu sınıflandırma tablosu göz önüne alınarak çalışmanın amaçlarına göre değerlendirilmiş ve örnek bir veri değerlendirme ölçeği hazırlanmıştır. Bu kuramsal çalışma sonunda ortaya çıkan psikanalitik söylem çözümlemesi modeli ile veri çözümleme ve değerlendirme yöntemi sadece dilbilim alanında değil aynı zamanda sosyoloji, psikoloji, kriminoloji gibi diğer alanlarda da söylem çözümlemesinin önemli bir veri kaynağı olmasına yardımcı olacaktır.